Το χωριό

Στην σημερινή εποχή μπορεί κανείς να διακρίνει πως στην Ελληνική επαρχία και κατ’ επέκταση και στο χωριό Μηλιές, γίνεται μια προσπάθεια να επαναφέρουν τα σπίτια, ώστε να εναρμονίζονται περισσότερο με το περιβάλλον γύρω του, με αποτέλεσμα να κυριαρχεί και πάλι, έστω και με μορφή της διακόσμησης, το ξύλο και η πέτρα.

Θα μπορούσε κανείς να χωρίσει την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής των κατοίκων του χωριού σε τέσσερις περιόδους.

• Η πρώτη περίοδος μετά την απελευθέρωση το 1821.
• Δεύτερη περίοδο στις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι το 1950.
• Στην τρίτη περίοδο από το 1950 έως το 1985
• Τέταρτη περίοδο από το 1990 έως σήμερα.

Τα σπίτια του χωριού στην πρώτη περίοδο, ήταν ακραία λιτά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Κατοικία των Κασιδοφωταίων 1890 (βλ. φωτογραφία 1), η οποία υπάρχει μέχρι και σήμερα, για να θυμίζει πως μεγάλωσαν οι προγονοι μας. Μικρά σπίτια ενός δωματίου, χτισμένα με πέτρες και λάσπη από χώμα. Με δρύινες ξυλοδεσιές για σενάζια και σκεπές, είτε από καλάμια σίκαλης, είτε κεραμίδια από κεραμιδοκάμινα της περιοχής, το δάπεδο των σπιτιών ήταν χωμάτινο, τα παράθυρα ήταν χωρίς τζάμια, αλλά μόνο με ξύλινες σανίδες για πατζούρια. Για μαγείρεμα είχαν μόνο μια γωνία σαν εστία, με την οποία ζεσταίνονταν και τον χειμώνα.

Η δεύτερη περίοδος, από το 1900-1950 τα περισσότερα σπίτια γίνονται διώροφα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι και πάλι η φωτογραφία (βλ. φωτ. 2) η “κατοικία 1930 στα Κοτσιρεϊκα”. Η φωτογραφία μας βοηθά να καταλάβουμε, αφενός την διαφορά της πρώτης δύσκολης περιόδου με την δεύτερη, αφετέρου την δομή των κατοικιών στην δεύτερη περίοδο, όπως αναφέραμε τα σπίτια γίνονται διώροφα.

Χτίζονται με πέτρες και πωρόλιθους για αγκωνάρια με γερή λάσπη με ασβέστη από τ΄ασβεστοκάμινα του χωριού μας. Με γερές δρύϊνες ξυλοδεσιές, σκεπές γερές με δρύϊνα πάτερα, μαχιές και κεραμίδια πάλι από καμίνια της περιοχής. Τα πατώματα και τα ταβάνια ήταν με τάβλες είτε δρύες είτε από πλατάνια από την Αβουρα, είτε από πεύκα που κατά εκατομμύρια φύονται στην περιοχή. Τα σπίτια έχουν χωρίσματα που ορίζουν τα δωμάτια από πλέγματα από ρίκι. Πάνω σοβατίζονται με λάσπη με πολύ ασβέστη ανακατεμένη με κοζιά (μαλλί αιγός). Τα παράθυρα έχουν συνήθως φύλλα με δύο ή τέσσερα τζάμια και σε πολλά σπίτια και πατζούρια.

Όλα τα σπίτια έχουν τζάκι και μπαλκόνια είτε με κολώνες είτε κρεμαστά με δρύϊνα ξύλα, αυτά που χαρακτηρίζονται από την μεγάλη τους αντοχή. Στα περισσότερα σπίτια τα μπαλκόνια ήταν χαγιάτια (σκεπαστά) που εξυπηρετούσαν τις μεγάλες ανάγκες της οικογένειας. Στα κατώφλια αυτών των σπιτιών ήταν συνήθως ο αχυρώνας και ο στάβλος για όλα τα ζώα του σπιτιού: Άλογα, γαϊδούρια, βόδια, γίδες ή και λίγα πρόβατα σπανίως. Στο κατώγι βεβαίως ήταν και η μικρή αποθήκη με τα βαρέλια για κρασί, την καδη με τον καρπό, τον χώρο για τα εργαλεία κλπ. Τα σπίτια δεν είχαν μπάνιο και οι ανάγκες εξυπηρετούντο με εξωτερικούς μικρούς κλειστούς χώρους μακριά από το σπίτι.

Αυτή η αρχιτεκτονική ήταν σπουδαία απόλυτα ταιριαστή με το περιβάλλον του χωριού μας. Τοίχοι φαρδείς που κρατούσαν τα σπίτια δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά το χειμώνα. Μπαλκόνια με τα δρύϊνα κάγκελα μεγάλης ομορφιάς είτε πλεχτά (σε ρόμβους) είτε παράλληλα. Ο διαχωρισμός του ανωγείου χώρου ήταν πολύ απλός και λειτουργικός, υπήρχε ένα μικρό χωλ που απ΄αυτό οδηγούσε στα άλλα δωμάτια, στην κουζίνα που ήταν το τζάκι ήταν συνήθως και ένα παραγώνι και ένα τραπέζι στη μέση, από το χωλ επικοινωνούσαν και με τα άλλα δωμάτια, τη σάλα και τα υπνοδωμάτια. Τα σπίτια δεν είχαν μπάνιο. Aυτή η αρχιτεκτονική χαρακτηρίζει τον πολιτισμό του χωριού μας. Μόνο μέσα από φωτογραφίες και ένα-δυο τελευταία τέτοια ερειπωμένα σπίτια μπορεί πλέον να παρατηρήσει κάποιος.

Η τρίτη περίοδος 1950-1985 χαρακτηρίζεται πιο βιομηχανική, καθώς κάνει την εμφάνιση του το μπετόν. Έτσι με το καινούργιο μοντέλο οικοδόμησης να είναι, πλέον, το τσιμέντο, τα περισσότερα σπίτια στο χωριό αλλάζουν όψη. Γίνονται ναι μεν πιο σύγχρονα, χάνουν όμως τον παραδοσιακό χαρακτήρα του χωριού. Αλλάζει και η εσωτερική διαρρύθμιση, αφού στην είσοδο των σπιτιών συναντάμε έναν μακρύ διάδρομο με πόρτες αριστερά και δεξιά που οδηγούσαν στα δωμάτια, δεδομένου ότι οι τοίχοι δεν έχουν τα ίδιο πάχος της προηγούμενης περιόδου, γίνονται λιγότερο ζεστά τον χειμώνα και περισσότερο ζεστά το καλοκαίρι.

Μπαίνοντας στην τέταρτη περίοδο, από το 1990 έως σήμερα, τα σπίτια γίνονται πιο λειτουργικά και σύγχρονα, μπαίνοντας κατευθείαν στο καθιστικό και στην κουζίνα και από εκεί να επικοινωνεί με τους άλλους χώρους. Εξωτερικά είναι πιο βελτιωμένα και σύγχρονα από κάθε άλλη περίοδο, με την χρήση της πέτρα και του ξύλου να έχουν διακοσμητικό χαρακτήρα, εκπνέουν μια ζεστασιά από τα παλιά…