«Δεν έχουμε ποτάμια δεν έχουμε πηγάδια δεν έχουμε πηγές,
μονάχα λίγες στέρνες άδειες κι αυτές, που ηχούν και που τις προσκυνούμε».
Γιώργος Σεφέρης

Πραγματικά, αυτοί οι δυο στίχοι του ποιητή καταγράφουν απόλυτα το θέμα του νερού και της αιώνιας δίψας στο χωριό μας. Θυμάμαι πολύ καλά, ότι αυτό ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα στο χωριό μας. Μόνον, όποιος έχει διψάσει μπορεί να καταλάβει αυτό. Την πείνα την αντέχεις τη δίψα ποτέ.

Εγώ έχω θητεύσει και στα δύο και έχω βιωματική άποψη για το θέμα, έχω πολλές φορές ξεδιψάσει από την πρωινή δροσιά στα φύλλα των δέντρων και από τις θολές λούμπες στη Κάπελη στα απόβροχα του θέρους. Έχω ξεδιψάσει επίσης από όλες τις μικρές πηγές του χωριού μας και θυμάμαι καλά τον τόπο τους, τη γεύση τους και τη δροσιά τους και αιώνια είμαι ευγνώμων και τις μνημονεύω.
Πολύ εντύπωση μου έκανε και η γεωγραφική επιλογή που έγινε για το χτίσιμο του χωριού μας, μακριά από κάθε πηγή. Πέρασαν δύσκολα χρόνια και αγώνας πολύς να λυθεί αυτό το μεγάλο πρόβλημα του χωριού μας. Μέχρι τότε άνθρωποι, ζωντανά και δέντρα δίψασαν πολύ.

Ένας από αυτούς είμαι κι εγώ. Μάλιστα τώρα που γράφω αυτά το στόμα μου είναι στεγνό ενθυμουμενον αυτή τη δοκιμασία. Θέλω εδώ με αυτό το λιτό κείμενο, σαν σε μνημόσυνο, να αναφέρω εκείνες τις φτωχές πηγές που ξεδίψασαν τόσοι και τόσοι κι εγώ είμαι ένας από αυτούς.
Θα ξεκινήσω λοιπόν από την πρώτη πηγή ανατολικά του χωριού μα στο Πούσι στο Νταρντιζέικο. Μια πηγή πιο πάνω από του Λαδικού κάτω ακριβώς από τα Μαρουντείκα (Κολοβέικα) τόπο καταγωγής της γιαγιάς μου. Πολλοί που είχαν τα κονάκια τους και τα χωράφια τους εκεί ξεδίψασαν από αυτή την πηγούλα και το δροσερό της νερό. Τώρα το νερό της μεταφέρετε με αγωγό στο δημόσιο δρόμο μπροστα στη στροφή για την Αχλαδινή.

Στον Κάμπο η μόνη πηγή ήταν το πηγάδι στου Στέφανου Λέντζου τη Ρίζα στην είσοδο της σούδας στου Λακαχαρντάμη που έβγαζε στη Ράχη στου Γκράφα στην Κουμαριά. Το πηγάδι αυτό ήταν μικρού βάθους με καλό νερό. Από αυτό παίρνανε νερό όλοι οι γύρω παροικούντες κι εμείς όταν είμαστε στη Ρίζα, αλλά κυρίως η οικογένεια του Χαρλάμη του Μαρούντα που είχε το σπίτι του εκεί.
Μια άλλη μικρή ιστορική πηγούλα ήταν το Σπιθάρι στην Κουμαριά. Η πηγούλα αυτή ήταν μονάχα μια σταλαγματιά σαν δάκρυ στο ιδρωμένο πρόσωπο του βράχου.

Εκεί ξεδίψαγαν όλα τα άγρια πουλιά και ζώα του βουνού. Εκεί ξεδίψαγαν οι δικοί μου και οι Μπιλαλαίοι από τον Χρήστο Μπιλάλη. Εκεί είχαμε χρόνια τα κονάκια μας. Βάζαμε με τη σειρά μας τα βαρέλια μας όλο το βράδυ και τα παίρναμε το πρωί. Ευλογημένη πηγή που μας έδωσε στάλα τη στάλα τη ψυχή της και ξεδιψάσαμε. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε, ότι τότε ούτε δοχεία μεταφοράς και αποθήκευσης σαν τα σημερινά υπήρχαν.

Για πόσιμο νερό είχαμε ξύλινα βαρέλια και για τη μεταφορά με τα ζώα, αλλά και μικρές βαρελίτσες για προσωπική χρήση. Επόμενη πηγή πηγαίνοντας πάντα Δυτικά ήταν μια μικρή πηγή στην Καλύβα το Ρέμα σε μια μικρή σούδα που ανέβαινε για τις Μπαμπακιές. Αυτή η πηγούλα το καλοκαίρι στέρευε. Τώρα φτάνουμε στη μεγαλύτερη και πιο ευλογημένη πηγή του χωριού. Το Πουρνάρι. Το όνομά της το πήρε από τα μεγάλα πουρνάρια που είχε στην αυλή της. Το Πουρνάρι ήταν πλησίον της δύσκολης ανηφορικής οδού που μπορούσε κάποιος να πάει συντομότερα στο οροπέδιο της φημισμένης Κάπελης.

Η πηγή ήταν λίγο πιο κάτω από το φρύδι του βουνού στο ύψος της Στανιδούλας. Το νερό ήταν αρκετό και κατέληγε σε μεγάλη στέρνα με ένα μεγάλο κόρυτα πέτρινο. Εκεί ξεδίψαγαν τα περισσότερα κοπάδια με αιγοπρόβατα αλλά και τα βόδια, τα άλογα και τα γαιδούρια που ιδρωμένα ανέβαιναν τη μεγάλη ανηφόρα. Εκεί δροσίζονταν και οι άνθρωποι, εκεί στάλιζε τα προβατά του κι ο παπούλης μου ο Πάκης πιάνοντας ωραίες ατέλειωτες κουβέντες για τα πάθη του ανθρώπου.

Από εκεί φαίνεται κονόμησα κι εγώ αυτή την ανάγκη μου για ιστορίες και κουβέντες. Λίγο πιο κάτω ήταν η πηγή στις Λιούτσιδες. Αυτές οι δύο πηγές αργότερα μαζί με την πηγή στα Κονάκια τροφοδότησαν το πρώτο υδραγωγείο του χωριού μας. Εδώ να σημειώσουμε ότι τότε ανώφελα η περίφημη στέρνα και ο μεγάλος κούτουλας. Πριν βγούμε στο πουρνάρι στου Σεντουκάτι, στο Λακαντουκάτι, ήταν πηγή υδρομαστευμένη με μεγάλη στέρνα ιδιοκτησίας της οικογένειας Γεωργάκη Λέντζου που καλλιεργούσαν και μεγάλα όμορφα περιβόλια.

Τα λαχτάρισα τα έργα τους αλλά δεν μπόρεσα να μπω ποτέ ,από μεγάλο φόβο. Πιο πάνω στη Δημοσιά στου Νικολάκη του Κασκαντίρη το μικρό χωραφάκι από τη μασχάλη του βουνού έσταζε μια μικρή πηγή που ξεδίψαγαν οι μέλισσες και τ αγρίμια. Ακριβώς από κάτω στη Λάκα των Δημακοπουλαίων ήταν η περίφημη πηγή Λακαντρέρι. Όμορφη υδρομαστευμένη πηγή που κατέληγε παρήφανη σε λίθινο κούτουλα Οθωνανικής κατασκευής.

Εκεί στη αρχαία αυτή οδό ήταν από πάνω ακριβώς από την πηγή μεγάλος ιστορικός πλάτανος. Στην πηγή αυτά άρεσε να πίνουν πολύ τα ζώα γιατί ο κούτουλας ήταν στο κατάλληλο ύψος και δεν έσκυβαν ως κάτω. Την πηγή αυτή και τον πλάτανο, στο όνομα δεν ξέρω ποιας εξέλιξης, κατέσρεψαν οι σύγχρονοι χωριανοί μας στη διάνοιξη της αμαξιτής οδού, ενώ μπορούσαν και τα δύο να υπάρξουν. Θεριό ο άνθρωπος, τι να πεις.

Φθάνοντας στην Παναγίτσα λίγο πιο πάνω υπάρχει η υδρομαστευμένη πηγή Κονάκια με μεγάλη υπόγεια δεξαμενή. Αυτή η πηγή και το Πουρνάρι τροφοδότησαν, όπως είπαμε, το πρώτο υδραγωγείο του χωριού μας μετά από πολυετείς αγώνες και ενέργειες. Το έργο αυτό έγινε το 1956-57.Από κάτω από την Παναγίτσα είναι η πηγή Κόψι με τον μεγάλο πλάτανο στον δρόμο για τις Κατουνίστες. Όμορφη δροσερή πηγή με φυσικό κούτουλα.

Ακολουθώντας αυτή την παλαιά οδό πηγαίνοντας για του Αργύρη σε μια μικρή λακίδα υπάρχει το ιστορικό Γκουσέτη. Εκεί υπήρχε μικρή πηγή που ξεδίψαγαν οι Δουλαίοι. Τώρα από κάτω από τις Κατουνίστες στο δρόμο για τη Άβουρα, στη μεγάλη χαράδρα που φτάνει ως το ποτάμι, τον αρχαίο και ιερό Ενιπέα ,υπάρχει η μαγική Φέγκρα μια μεγάλη πηγή που σχηματίζει μικρό ποταμάκι. Η Φέγκρα, η όμορφη, η ερωτική, η μυθική και σπάνια. Γεμάτη με πλατάνια, ιτιές, αριές, κούρπερες, κισσούς, λουίζες και λουλούδια. Ένας Διονυσιακός τόπος.

Στη Φέγκρα καλλιεργούσαν περιβόλι η Καραγιανναιοι. Ούτε απ’ αυτό δεν γεύτηκα τίποτα ποτέ, από φόβο και πάλι. Μία άλλη ιστορική πηγή είναι στη Ψωριάρα κάτω από τη σπηλιά του Διαμαντή. Ιδιωτική πηγή του Γιώργη Δ. Κάτζου καλλιεργημένη με στέρνα μεγάλη. Εκεί είχε περιβόλι σπουδαίο ο Αντρέας Κάντζος, από το οποίο είχα γευτεί τα υπέροχα έργα του.

Έτσι φθάσαμε στο θεό Ενιπέα, που για τα έργα και πάθη του θα γράψουμε αναλυτικά μιαν άλλη φορά. Τέλος στο γυρισμό για το χωριό από την άλλη μεριά, κάτω από του Καλιόρι στη μεγάλη στροφή, υπήρχε η ιστορική πηγή Δρίζα με όμορφο κούτουλα, που εκεί ξεδίψαγαν οι Καλιορίσοι.
Αυτές ήταν οι ιερές κι ευλογημένες πηγές του τόπου μας. Εκεί ξεδίψασαν στο λίγο νερό τους άνθρωποι και ζωντανά, ήμερα και άγρια. Εκεί ξεδίψασα κι εγώ από όλες τους και θυμάμαι τη δροσιά τους.

Γι’ αυτό το λόγο τις μνημόνευσα σήμερα σαν μικρή ευχαριστία που με ξεδίψασαν χωρίς να μου ζητήσουν τίποτα εξόν μια μικρή δίψα στη μνήμη μου.
Μιαν άλλη φορά θα γράψουμε για τις ιερές στέρνες για να ολοκληρωθεί ο στίχος του ποιητή.

Δημήτρης Λέντζος.