Οι περιοχές γύρω από τους ποταμούς, ανέκαθεν οδηγούσαν το μυαλό του ανθρώπου να δημιουργήσει τις γνωστές σε όλους μας ιστορίες, με τις νεράιδες, τα στοιχεία και τα ξωτικά, ώστε να μπορέσει με κάποιο τρόπο να δικαιολογήσει το δέος που ένιωθε φθάνοντας κοντά σε αυτές.
Η περιγραφή που ακολουθεί θα μας ξεναγήσει σε δύο από τα φαράγγια της περιοχής, τα οποία αποτέλεσαν πηγές έμπνευσης δεκάδων μεταφυσικών ιστοριών.
Λίγο πριν από το χωριό Λάσδικα συναντάμε την διασταύρωση με τον χωμάτινο δρόμο για το χωριό Κρυονέρι, τον ακολουθούμε μέχρι την αρχή του μονοπατιού μας. Εκεί μπορούμε να απολαύσουμε λίγο την θέα. Αριστερά απλώνεται ο κάμπος της Ηλείας και δεξιά μας στέκουν ολόγυρα πάνω στους λόφους το κοντινά χωριά σαν φάροι. Από εκείνο το σημείο θα ξεκινήσουμε την πεζοπορία μας. Θα περπατήσουμε στο φαράγγι του Κρυονερίου μέχρι το χωριό Νεράιδα, όπου συναντάμε τον ποταμό Ενιπέα και ακολουθώντας την κοίτη του. Θα ανηφορίσουμε προς τις πηγές του και το χωριό Μηλιές.
Ανάμεσα στα ρείκια και τις κουμαριές ξεκινάει το μονοπάτι μας και κατηφορίζει έντονα για λίγο. Πλάι στο νεροφάγωμα που έχουν δημιουργήσει οι έντονες βροχοπτώσεις όλων των προηγούμενων ετών. Πολύ γρήγορα, χάνεται από τα μάτια μας το πανόραμα και βυθιζόμαστε στο κατάφυτο φαράγγι. Τα πεύκα που γλίτωσαν από τις φωτιές, δημιουργούν ένα παραπέτασμα για το βλέμμα μας, που περιπλανιέται πλέον μόνο στο εσωτερικό του φαραγγιού. Φτέρες, κουμαριές, αριές, πλατάνια και πεύκα κυριαρχούν.
Το φαράγγι είναι φαρδύ και το μονοπάτι μας στενό. Αρκετές φορές πρέπει μα σκύψουμε λιγάκι για να περάσουμε κάτω από τα κλαδιά. Τι πλάσματα να κατοικούν εκεί άραγε? Κατηφορίζουμε και από κάθε γωνιά ξεπετάγεται και κάτι καινούργιο. Μας πλησιάζει ένα ρυάκι. Γίνεται ένα με την παρέα μας. Δημιουργεί καταρρακτάκια με μια αξιοζήλευτη ποικιλία σε σχήματα και ύψη. Λίγο πιο κάτω συναντιόμαστε με άλλο ένα ρυάκι. Χωρίς να το καταλάβουμε διασχίσαμε με αυτό τον τρόπο 1,5 χιλιόμετρο.
Τώρα μπροστά μας εκτείνεται ένα πλάτωμα. Ο κάμπος της Νεράιδας, γεμάτος ελαιώνες. Για περίπου 1 χιλιόμετρο περπατάμε εκεί που ξέρουμε ότι ο άνθρωπος έχει περάσει και έχει αφήσει τα σημάδια του. Στο τέλος συναντάμε και τα πρώτα σπίτια του χωριού Νεράιδα. Έχουμε σχεδόν ξεχάσει τις πρότερες σκέψεις. Ξωτικά? Πως είναι δυνατόν?
Σαν να διαβάζει τη σκέψη μας η μητέρα φύση, δύο στροφές μετά μας επαναφέρει. Μπροστά μας ο ποταμός Ενιπέας με ένα πλήθος από πλατάνια να του κρατάνε συντροφιά. Προς το παρόν, διασχίζουμε τον ποταμό. Σε 100 μέτρα, στο τέλος της ανηφόρας που βλέπουμε, είναι ένας σταθμός αναψυχής, με παγκάκια, τρεχούμενο πόσιμο νερό και τον καταρράκτη των 10 μέτρων. Εδώ θα κάνουμε μια στάση για ξεκούραση και ανασυγκρότηση.
Αμέσως μετά, κατεβαίνουμε τα 5 μέτρα προς την κοίτη του Ενιπέα και γινόμαστε ένα με την αύρα του. Μεγάλες πέτρες ποταμίσιες, τεράστιοι βράχοι, γυμνές ρίζες. Πανύψηλα πλατάνια με τους κισσούς μπλεγμένους στους κορμούς τους, να δίνουν χρώμα όλες τις εποχές, είναι τα στοιχεία που απαρτίζουν πλέον το τοπίο. Όμως δεν μένουμε μόνο σε αυτά. Σε κάθε στροφή του ποταμού έχουμε και μια έκπληξη. Να ένας μικρός καταρράκτης, άλλος ένας, μερικά λουλούδια, ένας πεσμένος κορμός, ένας κάβουρας, ένας βάτραχος. Ο πολυκαιρισμένος κορμός που έγινε ένα με το ποτάμι.
Συνεπαρμένοι φτάνουμε στο «θεογέφυρο» (όπως το ονομάζουν οι ντόπιοι), το πιο παρθένο μέρος της διαδρομής μας. Οι σταλακτίτες έχουν καταφέρει να μείνουν αναλλοίωτοι και δουλεύουν για να δημιουργήσουν κι άλλους. Σε ένα σημείο σταλακτίτες και σταλαγμίτες ενώθηκαν για να δώσουν τη μορφή κορμού δέντρου και το στενό πέρασμα μας κρύβει και άλλες ομορφιές. Περνώντας το, βρισκόμαστε σε μια παλιά νεροτριβή, στην οποία πλέον τα βότανα και τα αγριόχορτα στο τοπίο και τα μανιτάρια που στήνουν ολόκληρες αποικίες. Μας ταξιδεύουν στα παιδικά μας χρόνια και στα παραμύθια. Αν είμαστε τυχεροί μπορεί να δούμε και νυχτερίδες να ξεκουράζονται.
Αφήνοντας πίσω μας το «θεογέφυρο», συνεχίζουμε την ελαφρώς ανηφορική πορεία μας επάνω στην κοίτη του Ενιπέα. Σε 300 μέτρα αντικρίζουμε τον ιστορικό νερόμυλο-μπαρουτόμυλο. Είναι το μέρος που για πολλά χρόνια, μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν, όλοι οι κάτοικοι των γύρω χωριών κατέφθαναν, διασχίζοντας μεγάλες αποστάσεις με τα γαϊδουράκια τους, για να μπορέσουν να αποκτήσουν το πολύτιμο αλεύρι τους. Λέγεται επίσης, ότι την περίοδο της επανάστασης του 1821, ο μύλος χρησιμοποιούνταν για να εφοδιάσει τους Έλληνες αγωνιστές με μπαρούτι.
Για το επόμενο χιλιόμετρο μπορούμε να επιλέξουμε είτε να συνεχίσουμε μέσα στην κοίτη του ποταμού, είτε να ακολουθήσουμε τον παράλληλο δρόμο για να αποφύγουμε να βραχούμε. Και οι δύο πορείες πάντως θα μας οδηγήσουν στο εξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής. Ένα μικρό εκκλησάκι που συνήθως ήταν το σημείο ξεκούρασης πριν την ανηφόρα για τους ντόπιους ή σταθμός διανυκτέρευσης για τους μακρινούς ταξιδιώτες. Ένας εκ των οποίων ήταν και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης σύμφωνα με μαρτυρίες.
Έπειτα από την Αγία Παρασκευή, ακολουθούμε και πάλι πορεία μέσα στην κοίτη του Ενιπέα, μόνο που πλέον το νερό έχει λιγοστέψει κατά πολύ. Γεγονός που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο μεγαλύτερος όγκος νερού ξεκινάει περίπου από εκεί. Ακολουθούμε το ρυάκι μέχρι να φτάσουμε σε μια μικρή σπηλιά. Είναι το σημείο από όπου οι πρώτες σταγόνες του Ενιπέα ξεκινούν και ενώνονται με τις υπόλοιπες παρακάτω. Για να δημιουργήσουν όλη αυτή την άγρια ομορφιά που συναντάμε κατά την διάρκεια της διαδρομής μας. 50 μέτρα πιο μετά, φτάνουμε σε σταυροδρόμι. Είναι το μέρος που μπορούμε να επιλέξουμε σε ποιο χωριό θα τερματίσουμε, Μηλιές, Δούκας ή Λάσδικα.
Το κοντινότερο από εκεί είναι οι Μηλιές και για το λόγο αυτό, η συγκεκριμένη πορεία θα καταλήξει εκεί σε λιγότερο από ένα χιλιόμετρο. Πιο συγκεκριμένα θα καταλήξει στην πλακόστρωτη πλατεία του χωριού, με τον πλάτανο και το καφενείο όπου θα ξαποστάσουμε και αν ρωτήσουμε τους κατοίκους σίγουρα θα έχουν αν μας διηγηθούν μια ιστορία με στοιχεία.
Από το χωριό Μηλιές μέχρι την αρχή του μονοπατιού όπου βρίσκεται το μεταφορικό μέσο του επισκέπτη, ο Ελληνικός Ορειβατικός Σύνδεσμος Φολόης Αρχαίας Ολυμπίας μπορεί να έχει την ευθύνη της μεταφοράς, έπειτα από συνεννόηση.
