Ως αρχαίος χορός

Τα μοιρολόγια είναι μια κορυφαία στιγμή στον πολιτισμό μας και στην ανθρώπινη ιστορία. Έτσι και το χωριό μας δεν θα μπορούσε να μην ήταν κομμάτι αυτού του μεγάλου «δράματος», που παίζεται στις «ορχήστρες» των δικών μας θεάτρων. Ως αρχαίος χορός λοιπόν οι μοιρολογητές και μοιρολογίστρες στέκονταν ενώπιον του μεγάλου πρωταγωνιστή – του νεκρού, στα φτωχά δωμάτια του χωριού μας. Η νεκρώσιμος αυτή «λειτουργία» ως τελευταία πράξη στο αιώνιο δράμα της ζωής και του θανάτου, είναι από τις μεγαλύτερες στιγμές, όπως είπαμε στον δικό μας πολιτισμό.

Έρχονταν λοιπόν, ως έτοιμοι από καιρό, εκπαιδευμένοι στα μεγάλα σχολεία της ζωής και της παράδοσης, με σπουδαία μέλη αυτού του χορού το βράδυ στη μεγάλη νεκρώσιμη αγρυπνία, ως θεϊκοί παραστάτες. Άρχιζαν αυτό το μεγάλο δρώμενο με τους ατελείωτους στίχους, με όλες τις μουσικές. Με όλες τις μελωδίες της φυλής. Λέξεις σαν άπειρες, παύσεις, σαν αιώνιες σιωπές στην χάσκουσα και θορυβώδη αιωνιότητα των ασεβών. Τις θυμάμαι καλά αυτές τις γυναίκες σε αυτές τις παραστάσεις και πάντα τις έβλεπα με απόλυτο σεβασμό για το μεγάλο τους αυτό έργο.

Την θεία Ελένη την γυναίκα του Σωτήρη του Αθανασόπουλου, την θειά Βασίλω, την Δούμαινα και την θειά Αγγέλω, τη Μηλιώναινα και άλλες.

Εκεί, ως μεγάλη συνέχεια της παράδοσης στο ανέβασμα στη σκηνή της Αρχαίας Τραγωδίας ο Γεωργάκης ο Λέντζος, φορτωμένος με όλους τους ρόλους που μόνον άντρες έπαιζαν στην Αρχαία Ελλάδα, της Αντιγόνης, της Μήδειας, της Εκάβης, άλλοτε ως κορυφαίος αυτού του χορού να ψάλλει όλους τους στίχους σε τούτο το κατευόδιο των δικών μας νεκρών. Των δικών μας αθανάτων.

Τόσοι δεκαπεντασύλλαβοι, τόσοι στίχοι που στέκονται δίπλα στο τραγούδι του Νεκρού Αδελφού όρθιοι και ψηλοί, το ίδιο. Τι κρίμα που δεν κρατήσαμε τούτα τα μεγάλα μυστήρια κάπου, έστω και μέσα μας, τα ακεραία ποιήματα των μεγάλων ποιητών. Ως θριαμβευτικές ερμηνείες μεγάλων ηθοποιών. Και ας λένε κάποιοι ότι δεν «ζούσαν» τον ρόλο, μα ο μεγάλος ηθοποιός δεν είναι να γίνει ο ίδιος ρόλος, αλλά να υποκριθεί τον ρόλο στην μεγάλη αυτή εσωτερική απόσταση που μεγαλουργεί κανείς στο δράμα.

Στο δράμα της ζωής.