Περιγράφει ο Κώστας Μπιλάλης

Όλα ξεκίνησαν την Τετάρτη στις 4 Αυγούστου. Για το που και πως ξεκίνησαν οι φωτιές υπάρχουν διάφορα που έχουν ακουστεί. Σίγουρα η πρώτη φωτιά ξεκίνησε στις 11:00 το πρωί στην Αγία Άννα στο φαράγγι του Γούμερου, αλλά την έσβησαν κατ’ ευθείαν. Έπειτα, περίπου το μεσημέρι καταγράφονται 3-4 μέτωπα σχεδόν ταυτόχρονα, στο Γραμματικό Λαντζοϊου, στο Φλόκα, στην  Ηράκλεια (Μπρούμα) και στην Καυκανιά. Στα δελτία ειδήσεων οι πληροφορίες για της φωτιές έρχονται ανά πεντάλεπτο. Μάρτυρες αναφέρουν για φωτιά που πέρασε πάνω από τα τούνελ της Αρχαίας Ολυμπίας προς Μιράκα. Το αποτέλεσμα είναι ότι κατά τις 16:00  από την Αγία Αικατερίνη ήταν ορατό ένα συνεχόμενο μέτωπο από την Αρχαία Ολυμπία μέχρι το Λαντζόι.

Το βράδυ της ίδιας μέρας, βλέπαμε ουσιαστικά 2 μέτωπα. Ένα προς Μιράκα – Αρχαία Ολυμπία και ένα προς Χελιδόνι. Όλο το ενδιάμεσο μέτωπο είχε αρχίσει να εξασθενεί καθώς έπεφτε στην κοιλάδα του Κλαδέου ποταμού και σιγά σιγά έσβηνε. Πηγαίνοντας από Μηλιές προς Χελιδόνι, η φωτιά ήταν στα αριστερά του χωριού, μέσα σε χαράδρα βαθιά και κανένας δεν μπορούσε να κάνει κάτι. Αυτή η φωτιά είχε έρθει από την Καυκανιά ή το Γραμματικό, ίσως και από τα δύο μέρη. Αυτόπτες μάρτυρες λένε ότι στην Καυκανιά θα μπορούσε να έχει σβήσει η φωτιά αμέσως, καθώς ήταν μικρής έντασης και έκτασης. Προς την άλλη μεριά υπήρχαν κάποιες εστίες πάνω από την Μιράκα. Εκεί κάποιοι νέοι αποφάσισαν να πάνε να σβήσουμε και μέχρι τις 5 το πρωί όλες ήταν σβησμένες εκτός από μία, κοντά στον Άγιο Νικόλαο που είναι πάνω στον δρόμο.

Την επόμενη μέρα 5^η Αυγούστου, ήταν ήρεμοι όλοι ότι το ένα μέτωπο τουλάχιστον το έσβησαν. Δυστυχώς όμως, η μικρή εστία του Αγίου Νικολάου, όσο ένα τζάκι που έκαιγε, το πρωί ήταν 100-150 μέτρα από τον δρόμο και η πυροσβεστική δεν έμπαινε να την σβήσει λέγοντας ότι δεν έχει διαταγές να ρίξει νερό! Σαν να μην έφτανε αυτό, λίγο αργότερα, το ένα όχημα που είχε απομείνει εκεί, το κάλεσαν στην Αρχαία Ολυμπία. Δεν υπήρχε κάποιος με νερό επιτόπου, οπότε η φωτιά άρχισε να φουντώνει ανεξέλεγκτα. Να σημειώσουμε εδώ ότι τα γεγονότα αυτά τα διηγήθηκαν αυτόπτες μάρτυρες.

Μέχρι το βράδυ, η φωτίτσα του Αγίου Νικολάου είχε περάσει τον δρόμο και έκαιγε αργά προς τα επάνω και από τις δύο πλευρές του δρόμου προς τα Βυλιζαίικα Χάνια. Η άλλη φωτιά συνέχιζε να καίει μέσα στην χαράδρα του Χελιδονίου με αρκετή δύναμη της πυροσβεστικής να την περιμένει στο Χελιδόνι.

Η φωτιά που πήγαινε προς τα Βυλιζαίικα Χάνια άρχισε να παίρνει δύναμη και  να ανεβαίνει, πέρασε τα Χάνια και άρχισε να απειλεί την Βύλιζα (Πεύκες).  Ταυτόχρονα, φούντωσε και η φωτιά του Χελιδονίου και βγήκε από την χαράδρα. Την απώθησαν από το Χελιδόνι και κατευθύνθηκε  προς το Κρυονέρι (Μπάστα) όπου την κράτησαν σχεδόν σταθερή. Η άλλη φωτιά μπαίνει στην Βύλιζα με μεγάλη ορμή. Η Βύλιζα είναι χτισμένη σε ένα φυσικό χωνί (χούνη) οπότε δεν μπορεί κανένας να κάνει κάτι και πέρασε μέσα από το χωριό με ελάχιστες ζημιές σε σπίτια, κάηκε μόνο 1. Από το χωνί αρχίζει να βγαίνει και να κατευθύνεται προς το Λάλα.

Κατά τις 18:00 περίπου, φτάνει και καίει την Αγία Αικατερίνη, με την φωτιά να έχει πολύ δύναμη και να περικυκλώνει την είσοδο του Λάλα, ανεβαίνοντας και από τα δύο ρέματα, δεξιά και αριστερά της εισόδου. Όλος ο κόσμος δίνει μάχη να σώσει τα πρώτα σπίτια χωρίς κανένα πυροσβεστικό όχημα. Το Lalas Village καίγεται, γλυτώνουν τα κτήρια. Ένας κάτοικος σώζει μόνος του το σπίτι και το ελαιοτριβείο. Πιάνει φωτιά το σπίτι που είναι κολλητά στα φωτοβολταϊκά. Τα κανάλια είναι εκεί με ζωντανές συνδέσεις. Σε 15 λεπτά έρχονται 10 οχήματα της πυροσβεστικής. Προλαβαίνουν τα Φωτοβολταϊκα αλλά το σπίτι δίπλα τους καίγεται. Από το ρέμα που είναι αριστερά της εισόδου του Λάλα η φωτιά κατευθύνεται προς τα Χιωτέικα του Λάλα. Από το ρέμα δεξιά της εισόδου η φωτιά πάει προς Πόθο. Γλυτώνουν τα πρώτα σπίτια.

Την ίδια ώρα, το μέτωπο του Κρυονερίου αποκτά και αυτό δύναμη, πέφτει στην Σουφάλα, το ρέμα δηλαδή που είναι κάτω από το Λάσδικα και κατευθύνεται προς του Πόθου. Δεν ξέρουμε ποιο μέτωπο φτάνει πρώτο αλλά  ο Πόθος καίγεται χωρίς δυνάμεις πυροσβεστικής και οι κάτοικοι τελείως μόνοι τους σώζουν όλα τα σπίτια. Έχει βραδιάσει και καίγεται ο Λάσδικας. Έρχεται από του Πόθου και πάει όπως ο δρόμος. Περικυκλώνει το χωριό, καίει όλες τις στάνες που προηγούνται, φτάνει στα τελευταία σπίτια. Γλυτώνουν όλοι από τις προσπάθειες των κατοίκων. Μόνο στα τελευταία σπίτια υπάρχει βοήθεια από την πυροσβεστική και χάρη και σε αυτή σώζονται. Ο άνεμος γυρίζει και ξαναπάει στο Λάσδικα αλλά αυτή τη φορά έχουν πυροσβεστική και ξανασώζονται.

Εν τω μεταξύ, το μέτωπό που έχει φύγει αριστερά από το Λάλα, προχωράει προς το κέντρο του χωριού και όλες οι δυνάμεις την ωθούν μακριά από τα σπίτια. Πάει προς Μπαστηρά, το πίσω άκρο του Λάλα και προς τον οικισμό Βίλια που ανήκει στην Νεμούτα.

Η φωτιά από το Λάσδικα πέφτει μέσα στα ρέματα προς Δούκα και Κρυονέρι και ηρεμεί. Το μέτωπο προς Δούκα θα καίει τις επόμενες, περίπου δύο μέρες απέναντι από το καφενείο με τις δυνάμεις σε επιφυλακή να μην πάει καύτρα στον απέναντι λόφο προς Δούκα και Μηλιές. Το ίδιο γίνεται και με την φωτιά του Κρυονερίου, η οποία θα δυναμώνει και θα ηρεμεί τις επόμενες μέρες προς Νεράιδα.

Η φωτιά του Λάλα προχωράει με δύναμη. Στην Βίλια δεν γνωρίζουμε τι έγινε, έχει 3-4 σπίτια. Κινείται κατά μήκος του δρόμου προς Νεμούτα αλλά σε απόσταση από αυτήν. Φτάνει στα Τσαπαρέικα Χάνια , λίγο πριν την Νεμούτα, ούτε σε αυτό το σημείο γνωρίζουμε τι ζημιές έχουν γίνει. Φτάνει στην Νεμούτα από την δεξιά μεριά του δρόμου και κάτω από αυτή, μέσα στο ρέμα, από όπου βγαίνει με ορμή και προσπαθεί να την κάψει. Σε κάποια στενά σημεία του χωριού περνάει απέναντι και ξεκινάει μέτωπο και από την αριστερή μεριά. Να τονίσουμε πως η περιγραφή προέρχεται από κατοίκους και ανθρώπους που πάλευαν με τις φλόγες πολλές μέρες, οπότε η αίσθηση του χρόνου σε αυτό το σημείο έχει χαθεί τελείως.

Το ένα μέτωπο περνάει τον Ερύμανθο, καίει τους καταρράκτες και κινείται προς την Χώρα Αρκαδίας και το Νιχώρι (Νεοχώριον). Δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα αν αυτή ήταν η αιτία για την φωτιά στην Γορτυνία που απείλησε μέχρι και το Μαίναλο ή ήταν ξεχωριστή φωτιά. Το άλλο μέτωπο κινείται προς Αχλαδινή. Κάποια στιγμή  υπήρξε αναζωπύρωση στην Νεμούτα και η φωτιά με την βοήθεια του ανέμου  κατευθύνθηκε  και πάλι προς Λάλα, πάλι κατά μήκος του δρόμου, στο κομμάτι που δεν έχει κάψει. Την σταμάτησαν στα μισά. Για περίπου 4-5 μέρες και παράλληλα με τα υπόλοιπα γεγονότα, υπάρχουν συνεχείς αναζωπυρώσεις στην Νεμούτα και την περιοχή της Αγίας Μαύρας του Λάλα με κίνδυνο να καούν σπίτια, τα οποία σώζονται 3-4 φορές.

Παράλληλα με όλα αυτά, μέχρι η φωτιά να φτάσει στην Αχλαδινή, στα άλλα μέτωπα επικρατεί ηρεμία. Η φωτιά απέναντι από τον Δούκα θα ρίξει μέρα μεσημέρι μία καύτρα μπροστά από το καφενείο ακριβώς, όπου και θα σβηστεί. Το απόγευμα  υπάρχει αναζωπύρωση ανάμεσα στον Πόθο, τον Λάσδικα και τον Δούκα κοντά στο ελαιοτριβείο του Σπηλιόπουλου. Κάτοικοι του Λάλα, των γύρω χωριών μαζί με  παιδιά από Μηλιές την σβήνουν. Το ίδιο ή το επόμενο βράδυ, άλλη μια καύτρα περνάει απέναντι στα μισά περίπου του δρόμου Λάλα – Δούκα και την σβήνουν οι πολίτες. Την επόμενη μέρα το πρωί παιδιά από τις Μηλιές με Δουκαίους σβήνουν το μέτωπο που καίει ακριβώς απέναντι από το καφενείο για να μην πάει προς Καλλιώρη.

Τα επόμενα γεγονότα, συμβαίνουν ταυτόχρονα το Σάββατο 7 Αυγούστου. Περιπολίες γίνονται από τα παιδιά μας συνεχώς, κάποιοι από αυτούς κινούνται από αριστερά προς τα δεξιά στο οροπέδιο, όπως το βλέπουμε από το δρυοδάσος.

Ο άνεμος δυναμώνει πολύ, περίπου 4-5 μποφόρ. Η φωτιά φτάνει στην Αχλαδινή από την δεξιά μεριά. Εκκενώνεται το χωριό πραγματικά και μένουν μόνο 6-7 νέοι με ραντιστικά, οι οποίοι σώζουν όλα τα σπίτια! Η φωτιά πάει προς το Πούσι. Στην Νεμούτα υπάρχει αναζωπύρωση. Κάποια δικά μας παιδιά από τις Μηλιές είναι εκεί και σώζουν ότι μπορούν κατά γενική ομολογία των Νεμουτιάνων. Από την φωτιά απέναντι από το Δούκα πέφτει καύτρα περίπου στο ίδιο σημείο με το προηγούμενο βράδυ. Κάποιοι από τα παιδιά είναι εκεί, μαζί με δυο πυροσβεστικά, 3 τρακτέρ, ένα 4×4 της πολιτικής προστασίας, μία μπουλντόζα και περίπου άλλους πέντε πεζούς από Λάλα, περιμένουν πάνω στον δρόμο με σκοπό να μην περάσει και προχωρήσει. Η φωτιά όμως βγαίνει με φοβερή δύναμη μέσα από το φαράγγι, φτάνει στον δρόμο σε 1 λεπτό, περίπου 200-300 μέτρα και πολεμούν όλοι με τις καύτρες. Μάταια όμως… Κάτοικος από το χωριό Λάλα, με την μπουλντόζα του κλείνεται από τη φωτιά αλλά καταφέρνει να γλυτώσει γκρεμίζοντας φράχτες. Και η φωτιά περνάει, κατευθύνεται προς Μηλιές. Πάει προς τον κάμπο μας αλλά από λάθος πληροφορίες την περιμένουν όλοι στο χωριό. Περνάει και τον κεντρικό δρόμο των Μηλεών και καίει τον κάμπο μας μέχρι περίπου τα μισά, πριν την ρίζα του οροπεδίου της Φολόης. Αμέσως μόλις πέρασε η φωτιά, οι περισσότεροι βγήκαν και έσβησαν ότι εστίες έβρισκαν. Σώθηκαν πολλά χωράφια. Τέλος, η φωτιά του Κρυονερίου, δυναμώνει και αυτή αλλά παραμένει στην χαράδρα πριν το Καλλιώρη.

Τις επόμενες ώρες και μέρες στο χωριό του Λάλα θα υπάρξουν αναζωπυρώσεις στην περιοχή της Αγίας Μαύρας, στου Μπελώνη το ρέμα και στα Χιωτέικα. Στο Κρυονέρι θα υπάρξουν αναζωπυρώσεις προς Νεράιδα και Λάσδικα. Στις Μηλιές τα παιδιά που έχουν κατέβει εσπευσμένα για να βοηθήσουν μαζί με τους κάποιους κατοίκους του χωριού ασχολούνται για περίπου δυο μέρες με τις αναζωπυρώσεις στον κάμπο και στην είσοδο του δρόμου του Κανελλή, κάτω από του Ντάνου τα τσίγκια. Στην αρχή μόνοι τους μετά με την πυροσβεστική.

Μετά από τον κάμπο μας έρχεται η σειρά του Λάσδικα για αναζωπυρώσεις. Ένα μεσημέρι, βγαίνει με δύναμη από τη ρεματιά προς του Καλλιώρη. Οι περισσότεροι  είναι εκεί, μαζί με Δουκαίους και Πυροσβεστική. Προσέχουν αρκετή ώρα και χρειάζεται επέμβαση των μέσων λίγο πιο αριστερά. Ξαφνικά φτάνει στο χείλος η φωτιά και μόνο ένας κάτοικος από τις Μηλιές είναι εκεί με νερό και προς στιγμήν το καθυστερούν. Έρχεται η πυροσβεστική και μαζί με όλους παλεύουν με τις φλόγες. Δύο μπουλντόζες σώζουν την κατάσταση, αλλά μια καύτρα πέφτει στην καλαμιά του διπλανού στάβλου. Προσπαθούν οι Δουκαίοι με κάποιους πυροσβέστες αλλά η φωτιά μπαίνει στη ρεματιά.

Την επόμενη μέρα, κι ενώ σιγοκαίει μέσα στη ρεματιά η φωτιά, μπαίνουν τα παιδιά του χωριού μας να την σβήσουν. Κάποια παιδιά κατέβηκαν στην χαράδρα κρεμάμενοι από την μάνικα και με σχοινιά. Μετά από πολύ προσπάθεια τα κατάφεραν. Βγαίνοντας όμως ξανά στην κορυφή βλέπουν από την ρεματιά πίσω τους να υπάρχουν δυνατές αναζωπυρώσεις σε τέσσερα σημεία. Γυρίζουν για ξεκούραση και πριν τελειώσουν το φαγητό τους καλούν ξανά για φωτιά στου Καλλιώρη. Τα ξανακαταφέρνουν. Το βράδυ υπάρχει αναζωπύρωση από το Κρυονέρι προς Νεράιδα. Οι Νεραϊδαίοι τα καταφέρνουν και σώζουν το χωριό τους και εμάς κατ’ επέκτασιν. Παράλληλα, οι φωτιές στον κάμπο μας έχουν σβήσει.

Πρέπει να αναφέρουμε την πολύ σημαντική συμβολή των εναέριων μέσων σε όλο αυτό το εγχείρημα, χωρίς τα οποία θα είχαμε καεί και εμείς, κατά πάσα πιθανότητα. Κάνανε πάρα πολλές ρίψεις και το γεγονός ότι δεν εξαπλώθηκε η φωτιά από το ρέμα ανάμεσα σε Δούκα και Λάσδικα, οφείλεται κατά πολύ σε αυτά.

Κλείνοντας, η προσπάθεια που έγινε από κάποιους κατοίκους του χωριού, από παιδιά που ήρθαν εσπευσμένα από Αθήνα για να βοηθήσουν ήταν αξιοσημείωτη. Είναι πάρα πολλοί. Σε κάθε χωριό υπήρχε και μια ομάδα, κυρίως νέων, που έκανε τα πάντα. Όλες οι ομάδες συνεργάστηκαν μεταξύ τους. Νέοι και κάτοικοι από Λάλα, οι Νεραϊδα, οι Δούκα, από Πέρσαινα, Φολόη και Νεμούτα ήταν έτοιμοι να μας βοηθήσουν ανά πάσα στιγμή όπως έκαναν και οι Μηλιώτες. Άμεσα η εθελοντική ομάδα πυρόσβεσης της Φολόης  εξόπλισε τα παιδιά του χωριού μας με επινώτιους, φτυάρια, κράνη και γάντια. Πολύτιμη ήταν και η συνδρομή του ιδρύματος Folloe που μας προμήθευσε με άλλους 4 επινώτιους, οι οποίοι θα μείνουν στους κατοίκους και τους νέους του χωριού για μελλοντική χρήση, ελπίζοντας φυσικά να μην χρειαστούν ποτέ ξανά. Υπήρξαν άνθρωποί ήρωες… Καλό θα ήταν να μην πούμε συγκεκριμένα ονόματα, όχι γιατί δεν είναι άξιο αναφοράς, αλλά γιατί θα ήταν άδικο αν ξεχάσουμε να αναφέρουμε κάποιο όνομα.

Αυτό που πρέπει να κρατήσουμε είναι η προσπάθεια των ανθρώπων που βρέθηκαν εκεί, οι οποίοι συνεχίζουν να είναι σε επικοινωνία και σε επιφυλακή, καθώς ακόμα το καλοκαίρι δεν έχει τελειώσει, με δικό τους ερασιτεχνικό εξοπλισμό, με δικά τους οχήματα έπεσαν στην μάχη διδάσκοντας τι σημαίνει αλληλεγγύη και ανθρωπιά.